Τα προαπαιτούμενα των μεταρρυθμίσεων

Γράφει ο Δημήτρης Μπατζελής
Οσο εντείνονται οι εξωτερικές και εσωτερικές πιέσεις για την εφαρμογή του περιώνυμου Μνημονίου, τόσο αναδεικνύονται οι αντικειμενικές και υποκειμενικές δυσκολίες για την εφαρμογή του. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστήριζαν ότι διά της εφαρμογής του θα επέλθει ο ποθητός εκσυγχρονισμός της ελληνικής κοινωνίας. Ακόμη περισσότεροι είναι αυτοί που υποστηρίζουν, σωστά, ότι ο δραστικός περιορισμός της κρατικής σπατάλης είναι βασική προϋπόθεση για την ανάταξη της οικονομίας της χώρας.
Ομως αν ξύσουμε λίγο την επιφάνεια με ευκολία θα παρουσιαστούν οι δομικές ανελαστικότητες της ελληνικής κοινωνίας (όχι μόνο του κράτους) και οι βασικές προϋποθέσεις μεταρρύθμισής της.
Είναι γενική παραδοχή ότι κανένα πολιτικοοικονομικό σύστημα είναι δυνατόν να αλλάξει επιτυχώς χωρίς προηγουμένως να γνωρίζουμε την ιστορία του.
Ας επαναλάβουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού:

• Μικροαστική δομή διάσπαρτων μικροεπιχειρήσεων
• Διόγκωση κρατικών δομών λόγω καχεξίας του ιδιωτικού τομέα
• Εκτεταμένη φοροδιαφυγή και παραοικονομία
• Το λεγόμενο μεγάλο κεφάλαιο είναι εν πολλοίς κρατικοδίαιτο. Η αναπαραγωγή του είναι δυνατή μόνο εις βάρος του κράτους

Αντί η κοινωνία να είναι χειραφετημένη από το κράτος, αντίθετα είναι ιδιαίτερα εξαρτημένη από αυτό.
Αν θεωρήσουμε ότι οι βασικές αρχές της Δυτικής νεωτερικότητας αποτελούν σημείο αναφοράς του σύγχρονου κράτους, αυτό σημαίνει ότι οι απαιτούμενες από το Μνημόνιο δομικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν στη βίαιη αλλαγή μιας κοινωνίας, η «οποία ουδέποτε έγινε καθ' ολοκληρίαν σύγχρονη χώρα».
Ετσι οι αναγκαίες για τη χώρα μεταρρυθμίσεις συναντούν αντιστάσεις γιατί το κράτος λειτουργεί «ως ένας επιλεκτικός αλλά και εξαιρετικά σημαντικός μηχανισμός για μεταβίβαση προσόδων σε σημαντικά τμήματα του πληθυσμού» (Κ. Τσουκαλάς: «Τζαμπατζήδες στη χώρα των θαυμάτων», Ελλ. Επιθ. Πολ. Επιστήμης 1993).
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12338&subid=2&pubid=111339172